W czasach historycznych "okolica Biskupic" wzmiankowana w bulli papieża z 1155 roku oraz w dokumencie Kazimierza I, księcia opolskiego, z 1222 roku zezwalającym na osadnictwo na terenach należących do dóbr Ujazdu. Dokument Violi, księżnej kaliskiej, z 25 marca 1243 roku jest pierwszym, a jednocześnie zachowanym, aktem wymieniającym nazwę Biskupic. Księżna potwierdziła istnienie osady oraz obdarowała ją licznymi przywilejami. Jeden z kolejnych, dokument Władysława księcia opolskiego z 1260 roku, wspomina o poszukiwaniach ołowiu na gruntach Biskupic.

W 1305 roku w tzw. "Rejestrze Ujazdowskim - Księgi uposażeń biskupstwa wrocławskiego" wzmiankowano istnienie kościoła, którego pleban uposażony był 2 łanami gruntów ornych. Istnienie parafii potwierdzone zostało w wykazie świętopietrza z 1326 roku, mimo iż pleban od św. Jana nic nie zapłacił. W 1354 roku dobra biskupickie prawdopodobnie użytkował biskup wrocławski Przecław z Pogorzeli, właściciel dóbr biskupickich, mimo że parafia przynależała aż do 1821 roku biskupstwu krakowskiemu. Pierwsza połowa XV wieku nie sprzyjała rozwojowi Biskupic z uwagi na wojny husyckie (1419-1438), które swym zasięgiem objęły teren Górnego Śląska, pustosząc jego ziemie. W 1491 roku zbudowano nowy drewniany kościółek św. Jana Chrzciciela, konsekrowany w 1516 roku, a który przetrwał do roku 1845.

Parafia biskupicka obejmowała od początku swego istnienia rozległy teren Biskupic, Zaborza, Rudy i Kuźnicy, zwanej Rudzką. Jak wskazują nazwy osad, parafia zaliczała się do zasobnych w bogactwa wydobywane w Rudzie i okolicy, a następnie przetwarzane na żelazo w Kuźnicy (Ferricudina Rudzka), leżącej w górnym biegu Bytomki. Rzeka Bytomka była kolejnym źródłem bogactwa. Na jej biegu, jak i dopływach zbudowane były liczne stawy, na brzegach zaś młyny wodne.

W 1524 roku Biskupice zakupił Mikołaj z Birawy z rąk Jana von Salza, biskupa wrocławskiego. W 1548 roku tenże Mikołaj wraz z bratem Janem uzyskali przywilej na poszukiwanie i eksploatację złóż kruszconośnych w Biskupicach i okolicy. Na przełomie XVI i XVII wieku dobra biskupickie przeszły w posiadanie Gierałtowskich. W tym czasie datują się także początki reformacji, czego wyrazem była m.in. klątwa rzucona na proboszcza biskupickiego przez biskupa krakowskiego.

Wiek XVII to okres panowania w Biskupicach różnych rodów: von Praschma (Prażma), Konieckich, Biały Bielskich, Zwolskich, Welczków, von Rauthen. Wiek ten to także okres okrutnej wojny trzydziestoletniej (1618-1648), która nie ominęła Biskupic, będących świadkiem przemarszu, werbunku, rekwizycji wojskowej, głodu i pospolitego rabunku. W 1683 r. szlakiem od Bytomia przeciągnęły w kierunku Wiednia zastępy wojsk króla polskiego Jana III Sobieskiego.

W 1742 roku w efekcie pierwszej wojny śląskiej Biskupice znalazły się pod panowaniem królów pruskich, a w 1743 r. w utworzonym powiecie bytomskim. W 1748 roku dobra biskupickie zostały sprzedane przez Jana hrabiego Dunin Franciszkowi Wolfgangowi von Stechow, którego spadkobierczyni Elżbieta wniosła Biskupice w wianie J. A. Ballestremowi, założycielowi jednej z największych potęg przemysłowych na Górnym Śląsku. Wiek XIX, szczególnie jego druga połowa, to w Biskupicach okres gwałtownej industrializacji. W owym czasie August Borsig stworzył podwaliny pod jeden z największych kombinatów przemysłowych. Rozwój przemysłu przyciągnął rzesze ludności szukającej pracy, a to z kolei wymusiło potrzebę budowy zaplecza socjalnego.

W krótkim czasie przy szlaku do Bytomia, na wschód od Biskupic, powstaje duże osiedle domów mieszkalnych dla robotników, nadzoru technicznego, jak i dla administracji, zwane Borsigwerkiem. Istotnym czynnikiem rozwoju przemysłowego dla okolicy stało się poprowadzenie linii kolejowej, łączącej Bytom z Gliwicami, na której zbudowano w Biskupicach dwa dworce kolejowe. Wiek dwudziesty przyniósł Biskupicom szereg kolejnych inwestycji, m.in. w zakresie oświaty. Pierwsza wojna światowa, jakkolwiek ominęła działaniem teren Górnego Śląska, zadała Biskupicom wiele strat ludzkich na wszystkich frontach wojennych. Wyzwoliła ona także w ludności postawy nacjonalistyczne, czego efektem były powstania śląskie, a których działania nie ominęły Biskupic. Plebiscyt górnośląski, a także działania powstańcze doprowadziły do podziału Górnego Śląska. Przeprowadzona granica polsko-niemiecka biegła "opłotkami" Biskupic. Kryzysy ekonomiczne okresu międzywojennego przyczyniły się do tworzenia postaw lewicowych, szczególnie wśród ludności robotniczej, co uwidoczniło się także w tym okresie w Biskupicach, zwłaszcza zaś w trakcie wyborów do samorządów.

Okres międzywojenny zaznaczył się w Biskupicach wieloma inwestycjami. Zbudowano Ratusz, kościół NM Panny, osiedla mieszkaniowe. W 1927 roku Biskupice, przynależne do resztek utworzonego w 1873 roku powiatu zabrskiego, utraciły samodzielność zostając włączone w skład miasta Zabrze. Kryzys ekonomiczny, jaki opanował świat w początkach lat trzydziestych, odbił się echem w Biskupicach. W 1932 roku w wyniku likwidacji hutniczo-mechanicznej części Zakładów Borsiga pracę utraciło około 5.000 robotników.

Druga wojna światowa, oprócz tragedii ludzkich, nie przyniosła większych strat w substancji mieszkaniowej i przemysłowej Biskupic. W styczniu 1945 roku Biskupice zostały zajęte przez oddziały Armii Czerwonej. Oficjalne przejęcie Biskupic przez administrację polską nastąpiło 19 marca 1945 roku, przedtem jednak miejscowość została ogołocona z wszelkich urządzeń, jak i ludności męskiej. Wszystko "to" ładowane w wagony, wywożone było szerokim torem na Wschód.

W 1947 roku Biskupice stały się "sławne" dzięki Wincentemu Pstrowskiemu z kopalni "Jadwiga". W ostatnich latach w miejsce wyeksploatowanej substancji mieszkaniowej zbudowano szereg nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej.

autor-Bernard Szczech
Tekst pochodzi z broszury pt. "Biskupice wczoraj"