Zabrze Kończyce

Dzielnice Zabrza

"Nemecz, marek, polak, karczmarz matusz, matiey, nykel, mlynarz", to imienny wykaz najstarszych znanych nam mieszkańców terenów naszego miasta położonych na południe od Czarnawki. Powyższy zapis pochodzi z odnalezionego i opublikowanego przeze mnie "Urbarza wolnych chłopów ziemi bytomskiej", datowanego na rok 1498.

Dokument ten, przechowywany w Archiwum Państwowym w Bytomiu, jest najstarszym aktem wzmiankującym Makoszowy (Makossowy), tym cenniejszy bo przesuwający pochodzenie tej osady z wieku XVI na wiek XV. Jak wynika z powyższej, lakonicznej informacji, Makoszowy końca średniowiecza, posiadały młyn i karczmę. Istniał także folwark znany z późniejszych zapisów w dokumentach, natomiast najbliższy kościół znajdował się w Przyszowicach, wsi podobnie jak Makoszowy podległej jurysdykcji biskupów wrocławskich. Obszar pomiędzy Czarnawką a Kłodnicą, leżący na wschód od Makoszów, stanowił bezludny teren wchodzący w skład parafii bielszowickiej, pod względem politycznym podobnie jak Makoszowy przynależny księstwu bytomskiemu (od 1743 roku wchodzący w skład powiatu bytomskiego, 1873-1922 w składzie powiatu Zabrze).

W 1777 roku Wilczkowie zbudowali ostatnią z szeregu założonych przez siebie osad nazwaną Kuntzendorf. W początkach XX wieku przejściowo, nieurzędowo nazywana była Kunatowem a od 1922 roku, dzięki miejscowemu historykowi ks. Józefowi Knosale (Knosała, Knosalla) osada Kuntzendorf uzyskała nową urzędową nazwę - Kończyce. W 1780 roku Kończyce zamieszkiwało 14 rodzin w większości pochodzących z sąsiednich Bielszowic. Pierwszym dzieckiem które przyszło na świat w Kończycach był Jan syn Franciszka Sikory i Marjanny Nowak, narodzony 6 maja 1778 roku o godz. 12.00.

Dziewiętnastowieczny boom gospodarczy jaki ogarnął Górny Śląsk ominął Kończyce, Makoszowy i Pawłów. W 1830 roku powstała w Kończycach kuźnica żelaza, przez co wioskę przez pewien czas nazywano Kuźnicą. Około 1850 roku we wsi powstała kopalnia "Double-Zero" oraz kopalnia rudy żelaza "Królowa Elżbieta". W sąsiednim Pawłowie w 1845 roku uruchomiono "kopalnią" gliny o powierzchni 3 mórg. Wspomniane zakłady nie miały jednak większego znaczenia dla gmin. Większość mieszkańców musiało szukać pracy w sąsiednim Zabrzu czy Zaborzu, pozostali zajmowali się uprawą niezdegradowanej jeszcze przez przemysł ziemi. W latach 1900-1906 zbudowano na terenie Makoszów szyby wydobywcze "Delbruck" (obecna KWK Makoszowy) co przyczyniło się do rozwoju sąsiednich miejscowości, szczególnie Makoszów i Kończyc. Powstania śląskie (1919-21) doprowadziły w konsekwencji do podziału Górnego Śląska. W połowie 1922 roku powiat zabrski przecięła granica, a mała rzeczka Czarnawka urosła do znaczenia rzeki granicznej. Ludność południowej części powiatu odcięta została od swych dotychczasowych miejsc pracy. Okres międzywojenny przyniósł gminom szereg inwestycji publicznych. Wzniesiono nowoczesne szkoły w Kończycach i Pawłowie. Zbudowano budynki dla potrzeb Gmin, Policji województwa śląskiego. W Pawłowie, w miejsce zaadaptowanej na kościół w 1918 roku oberży, w końcu lat dwudziestych, postawiono nowy kościół św. Pawła, natomiast w Kończycach do celów religijnych adaptowano pomieszczenia restauracji. W 1951 roku, w trakcie przeprowadzonej reorganizacji administracji, Kończyce, Makoszowy i Pawłów włączono w skład organizmu miejskiego Zabrza. Intensywna eksploatacja bogactwa tej ziemi jakim jest węgiel przyczynia się do powolnej zagłady tego uroczego zakątka naszej Małej Ojczyzny.

autor - Bernard Szczech
Tekst pochodzi z książki pt. "Zabrze na dawnej fotografii"

Szukaj

Menu

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć