Autor: Andrzej Dutkiewicz, Dariusz Guz

Autor: Dariusz Walerjański

1

Autor książki - przewodnika, Dariusz Walerjański, opisuje miejsca, które powinien zobaczyć turysta odwiedzający Zabrze. W książce znajdują się informacje o niezwykłych budowlach i miejscach naszego miasta. Pozycja ta jest tym bardziej cenna, że jako pierwsza przedstawia Zabrze jako miejsce ciekawe i warte poznania. Książka bogato ilustrowana, dobrze wydana. Zdjęcia, które zostały zamieszczone w książce wykonali: Dariusz Waleriański, Arkadiusz Gola, Piotr Muschalik, Mirosław Oliwa, Tymoteusz Rduch. Wykorzystano również materiały pochodzące z archiwalnych zbiorów Muzeum Miejskiego w Zabrzu. Dla twórców strony jest to cenna pozycja w domowej biblioteczce. Na stronie 82 - Dariusz Walerjański - zamieszcza informacje o stronach internetowych, które dotyczą Zabrza. Z wielką radością stwierdzamy, że w wykazie stron, które poleca autor książki, znalazła się nasza strona o pocztówkach, zdjęciach i historii naszego miasta.

Wydawca: Friedrich Ernst Hübsch Verlag G. M. B. H. Berlin / Leipzig / Wien.

2

"Dreistädteeinheit - Beuthen, Gleiwitz, Hindenburg, Landkreis Beuthen" "Trójmiasto - Bytom, Gliwice, Zabrze, powiat Bytom" Tak aktualna w tej chwili idea Metropolii Śląskiej narodziła się po raz pierwszy na niemieckim Górnym Śląsku w latach dwudziestych po podziale regionu na skutek plebiscytu. Autorami i wydawcami książki, która przedstawia tą w okresie Republiki Weimarskiej powstałą inicjatywę, byli miejscy radcy budowlani Zabrza - dr. inż. Wolf, Gliwic - Schabik i Bytomia - Stütz. Jej celem było stworzenie na wschodniej granicy Niemiec wielkiego organizmu miejskiego jednoczącego życie kulturalne i przemysłowe miast Zabrza, Gliwic i Bytomia wraz z jego powiatem. Przedmowy do wydania napisali nadprezydent Zabrza dr. Lukaschek, nadburmistrze Gliwic i Bytomia dr. Geisler i dr. Knakrick, oraz starosta powiatu bytomskiego dr. Urbanek. Swoje opinie wyrazili w książce również inni zaproszeni do współpracy wybitni planiści miejscy. Do realizacji zjednoczenia trzech miast nigdy nie doszło. Powodów było wiele, ale ideę przekreślił przede wszystkim opór władz miasta Bytomia, które było wówczas o wiele zasobniejsze finansowo w porównaniu z pozostałymi dwoma i obawiało się obniżenia standardu bytu swych mieszkańców. Wydawnictwo zawiera wiele ciekawych map i planów wyjaśniających problematykę zagadnienia, oraz ilustracje nie wykonanych projektów budowlanych, przede wszystkim w Zabrzu, które miało zastać centrum tej miejskiej "superjednostki", jak i zdjęcia z poszczególnych miast. Publikację wydano w roku 1929 przez wydawnictwo Friedrich Ernst Hübsch Verlag G. M. B. H. Berlin / Leipzig / Wien. Okładka twarda, wymiary 26 X 20 cm. Jest to niezwykle rzadka i interesująca pozycja.

Autor: Józef Knosała

3

To tytuł w 1922r. ukończonej, lecz z przyczyn politycznych i finansowych dopiero w 1929r. wydanej, pierwszej poważnej książki opisującej dzieje Zabrza od pradziejów do lat 20-stych XX wieku. Napisana w języku Niemieckim, wydrukowana została przez wydawnictwo polskie: "Księgarnia i Drukarnia Katolicka Sp. Akc. Katowice". Autor korzystał z ogromnej ilości materiału drukowanego i pisanego ręcznie znajdowanego w wielu archiwach jak i ze swych wcześniejszych opracowań. Jako ksiądz posiadał dostęp do cennych źródeł kościelnych. Bardzo wiele z tych dokumentów nie przetrwało do dnia dzisiejszego, co czyni książkę jeszcze bardziej cenną dla badaczy dziejów miasta. Rozdziały: I. Stara wieś. II. Nowe dzielnice. III. Gminy wyznaniowe. IV. Dwór. V. Szkoła. VI. Gmina miejska. VII. Przemysł. VIII. Legendy. Książka liczy sobie 318 stron ma wymiary 23 X15 cm.

Autor: Józef Knosała

4

Ksiądz Knosała był w latach 1912 do 1925 kuratusem należącej do parafii bielszowickiej gminy kościelnej w Kończycach. W parafii tej znajdował się również Pawłów. Kończyce i Pawłów, obie obecne dzielnice Zabrza leżały wówczas w granicach Polski. Zabrze było miastem niemieckim. Książkę tą napisał Józef Knosała, chcąc pozostawić mieszkańcom tych trzech wsi pamiątkę, po odwołaniu go na stanowisko proboszcza w innej parafii. Opisuje w niej historię gmin politycznych i kościelnych, dzieje edukacji i szkolnictwa tych miejscowości i historię dworu w Bielszowicach. Podaje również wiele humorystycznych ciekawostek. Książka liczy sobie 127 stron ma wymiary 21 x 15cm. Okładka miękka.

Wydawca: Rada i Zarząd Miasta Patronackiego Essen przy pomocy Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych Kraju Związkowego Nadrenia - Westfalia

5

To praca wielu autorów pod redakcją dr. Hermanna Schröter, dyrektora archiwum miejskiego w Essen, miasta które od roku 1953 przejęło patronat nad żyjącymi w RFN wysiedlonymi z miasta zabrzanami. Książka zawiera historię Zabrza od czasów najdawniejszych do 1945 roku. Opisuje w skrócie historię gmin wyznaniowych katolickiej, ewangelickiej i żydowskiej, szkolnictwa, opieki medycznej, zawiera kilka wierszy o tematyce lokalnej, kalendarium i spis najważniejszych zabrzańskich osobistości. Również krótką historię miasta Essen i plan Zabrza z lat czterdziestych. Wydana w Essen w roku 1965 przez Radę i Zarząd Miasta Patronackiego Essen przy pomocy Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych Kraju Związkowego Nadrenia - Westfalia. Wymiary 17 x 25 cm. Stron 180

Wydawca: Komitet Przedstawicielczy Zabrzan Przy Mieście Patronackim Essen.

6

Hindenburg O/S. Stadt der Gruben und Hütten. Zabrze -Górny Śląsk. Miasto kopalń i hut. Druga książka pod tym samym tytułem opracowana przez Josefa Pollok przy współpracy dziewięciu współautorów. Jest znacznym rozszerzeniem pracy pod redakcją dr. Hermanna Schröter z roku 1965. Jest jak dotąd największą monografią miasta Zabrze. Omawia bardzo szeroko i szczegółowo historię ogólną miasta, zabudowę miasta, przemysł i gospodarkę, handel i rzemiosło, rozwój komunikacji, poczty, służby zdrowia, historię gmin wyznaniowych katolickiej, ewangelickiej i żydowskiej. Dzieje szkolnictwa z podziałem na szkoły ludowe, średnie, i zawodowe, oraz muzyczne. Opisuje działalność zabrzańskich artystów, muzyków i teatru. Ponadto zawiera rozdziały: Młodzież i sport, o patronacie Zabrze - Essen, szczegółowe kalendarium i wybór lokalnej poezji o tematyce śląskiej. Książka zawiera wiele zdjęć i ilustracji oraz duży kolorowy plan Zabrza z roku 1941. Należy nadmienić że przy lekturze tej pozycji zauważa się bardzo proniemiecką interpretację faktów historycznych i wydarzeń. Wydana w roku 1979 z okazji 14 Spotkania Zabrzan w Essen, przez Komitet Przedstawicielczy Zabrzan Przy Mieście Patronackim Essen. Stron 486. Wymiary 25 x 17 cm.

Wydawca:Towarzystwo Miłośników Zabrza i Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach

7

Jedną z najciekawszych współczesnych książek o Zabrzu jest pozycja pod tytułem "Zabrze, nieznane oblicza śląskiej architektury" autorstwa pana Tomasza Wagnera. Urodzony w Zabrzu w 1973 roku architekt i konserwator zabytków, studiował na Politechnice Śląskiej. W swej pracy opisuje wszystkie najważniejsze dla Zabrza obiekty i założenia architektoniczne. Również niezrealizowane projekty kilku światowej sławy architektów niemieckich okresu międzywojennego, takich jak Dominikus Böhm, Max Berg, Paul Bonatz, Hans Poelzig czy Gustav Allinger. Opowiada również o dwóch wyjątkowych i nieprzeciętnych szkołach wybudowanych według projektu znakomitego architekta z Katowic Tadeusza Michejdy. Są to szkoły w Pawłowie i Kończycach, które po II wojnie światowej znalazły się w granicach Zabrza. Książka otrzymała wyróżnienie Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków w Warszawie. Wydały ją Towarzystwo Miłośników Zabrza i Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach w 2003 roku. Na 113 stronach znajdziemy wiele rycin i zdjęć. Wymiary 21x17 cm