55 lat patronatu Essen - Hindenburg O/S (Zabrze) historia i współczesność

1953 - 2008: 55 lat patronatu Essen - Hindenburg O/S (Zabrze), historia i współczesność.

W 1947 roku ze strzępów informacji sporządził Theodor Jurok, pionier organizacji wypędzonych i rozsianych po całym świecie zabrzan, Kartotekę Stron Ojczystych. Mimo trudnych początków i prymitywnej techniki powielania jego pierwszych publikacji, w sierpniu 1949 roku wychodzi pierwszy numer ukazującego się do dziś "Hindenburger Heimatbrief".

Na Ogólnoniemieckim Spotkaniu Ślązaków w Monachium w dniach 13-18 września 1951 roku, uhonorowano Theodora Jurok w uznaniu jego wyjątkowych zasług i działalności powierzeniem mu funkcji Męża Zaufania Stron Ojczystych byłych mieszkańców powiatu miejskiego Hindenburg O/S. Myśl patronacka narodziła się z woli utrzymania jedności i ciągłości niemieckiej kultury i historii, a jej celem było ożywienie aktywności zabrzan na polu pielęgnacji regionalnej kultury i tradycji. Dla tego starano się pozyskać dla patronatu te spośród zachodnioniemieckich miast, które pod względem swej struktury socjalnej, historii i położenia geograficznego podobne były do miast niemieckiego Górnego Śląska. Jeszcze jednym kryterium był fakt że w pobliżu tych miast znajdowały się większe skupiska uciekinierów i wysiedlonych ze Górnego Śląska, odbywały się już mniejsze spotkania i kiełkowała działalność ziomkowska prowadzona przez śląskich działaczy, zdolnych do utworzenia struktur pierwszej patronackiej współpracy.

Miasto Essen wydało dnia 24 października 1952 roku następujące oświadczenie prasowe:

" Essen obejmuje patronat nad miastem Hindenburg OS. Miasto Essen, które stało się nową ojczyzną dla w tej chwili 50 000 wypędzonych z niemieckiego wschodu, objęło na wniosek przedstawicieli okręgowego koła Ziomkostwa Śląsk patronat nad górnośląskim miastem Hindenburg OS. Wraz z objęciem tego patronatu wyraża miasto Essen swoje bliskie związki z niemieckim wschodem. Patronat jest również wyrazem poczucia wspólnoty z ludźmi pozbawionymi ojczyzny w połączeniu z potrzebą zachowania dorobku kulturalnego wschodnich Niemiec, jak i świadomości jego istnienia.

Hindenburg jest największym miastem Górnego Śląską i drugim największym na całym, górnym i dolnym w całości. Podczas gdy Essen nazywa się największym miastem węgla na kontynencie, Hindenburg uważa się za największe miasto węgla w wysoko rozwiniętym śląskim rejonie przemysłowo węglowym. Pomiędzy przemysłami tych regionów istniały zawsze ścisłe związki. Wielu śląskich górników, a przede wszystkim wielu z Hindenburg OS, pracowało również w kopalniach naszego miasta.

Decyzja Essen o objęciu tego patronatu nad miastem o tak podobnej strukturze wynika w dużej mierze z woli wielu osiedlonych u nas rodaków ze wschodu którzy stali się w ostatnich latach mieszkańcami naszego miasta."

Objęcie patronatu przegłosowano w Parlamencie Miasta Essen w dniu 10 grudnia 1952 roku. Tą decyzję potwierdziła Rada Miasta Essen na posiedzeniu 3 marca 1953 roku z jednym głosem sprzeciwu, pochodzącym od radnego Komunistycznej Partii Niemiec (KPD). W międzyczasie odbywały się już przygotowania do 1. Spotkania Zabrzan w mieście patronackim Essen (1. Hindenburger Heimattreffen in der Patenstadt Essen), które odbyło się w dniach 30/31 maja 1953 roku i zgromadziło ok. 3000 zabrzan biorących w nim żywy udział.

W trakcie uroczystej akademii w sali ratusza w dniu 31 maja 1953 roku, były członek władz miasta Hindenburg Theodor Jurok otrzymał z rąk nadburmistrza Essen dr. Hansa Toussaint uroczysty Akt Patronacki. Od tego momentu "Spotkania Zabrzan w Essen" odbywają się regularnie co dwa lata do dnia dzisiejszego.

Mąż Zaufania Zabrzan, nadinspektor miejski Theodor Jurok, w związku ze swymi zasługami związanymi z pełnieniem tej zaszczytnej funkcji nazywany często "Ojcem zabrzan", zrezygnował z jej pełnienia w dniu 2 maja 1960 roku z powodu swego wieku i stanu zdrowia. Jego następca, radca podatkowy Oswald Kohlmann, zmarł nagle w trakcie przygotowań do 8. Zjazdu Zabrzan w dniu 15 września 1967 roku. Jego pracę kontynuował następny zabrzanin, wyższy urzędnik górniczy Franz Schyma, aż do 1983 roku. Po nim podjął się tego zadania Herbert Skowronek którego wielką zasługą było przyczynienie się w dużym stopniu do powstania "Zabrzańskiego Muzeum Stron Ojczystych" (Hindenburger Heimatmuseum). Z powodu wieku oddał pan Herbert Skowronek urząd Męża Zaufania dalej, pani Marianne Mosler w 1994 roku. W czasie 28. Zjazdu Zabrzan w dniach 8/9 września 2007 roku funkcją Męża Zaufania obdarzono jej następcę, przedstawiciela młodszego pokolenia zabrzan, pana Damiana Spielvogel rodem z Biskupic.

Urząd Męża Zaufania okręgu Hindenburg OS (Heimatkreisvertrauensmann) nie jest żadną gminną, ustawową lub państwową instytucją. Mężów Zaufania Stron Ojczystych powoływano wiele bardziej z potrzeb ludzi wysiedlonych z terenów za Odrą i Nysą po roku 1945. Ich głównym zadaniem było i jest rozwiązywanie problemów polityczno - socjalnych w środowisku wysiedlonych z ich ojczystego miasta czy powiatu. Zabrzański Mąż Zaufania troszczy się więc o zabrzańską gazetę "Hindenburger Heimatbrief", dodatek lokalny do dwutygodnika "Oberschlesien", o wydanie monografii swego ojczystego miasta, jak i o organizację regularnych spotkań jego mieszkańców.

Jednocześnie podlega mu pielęgnacja "Zabrzańskiego Zbioru Stron Ojczystych"("Hindenburger Heimatsammlung") przy mieście patronackim Essen. U jego boku stoi Federalny Rzecznik Zabrzan którego krąg zadań obejmuje działalność polityczną i współpracę z instytucjami na Śląsku.

Komisja Przedstawicielska "Hindenburg OS" przy mieście patronackim Essen wspiera go w swych działaniach. Mąż Zaufania Stron Ojczystych jest jednocześnie jej przewodniczącym. Komisja ta, dzięki zaufaniu którym obdarzają go przedstawiciele władz Essen oraz jego administracja, jest w stanie podjąć się reprezentacji wszystkich wysiedlonych i wypędzonych Zabrzan i ich potomków wobec miasta, które objęło nad nimi ten przyjazny patronat.

Komisja Przedstawicielska "Hindenburg OS" nie jest stowarzyszeniem prawnym, lecz działalność swą prowadzi jako komisja przy władzach miasta patronackiego. Jego najwyższym zadaniem jest doradzanie i kierowanie uwagi ojców miasta Essen na problemy związane z życiem kulturalnym i organizacyjnym mieszkańców miasta objętych patronatem. Radni miasta, wszystkie swe przedsięwzięcia związane z wypełnianiem zobowiązań wynikających z patronatu, uzgadniają z kolei z Komisja. Ową wzajemną współpracę koordynuje powoływana do tego celu Miejska Komisja Patronacka do której należą radni miejscy poszczególnych frakcji politycznych i przedstawiciele administracji miasta.

Uzgadnianie patronacki działań odbywa się na wspólnych posiedzeniach obu gremiów, które odbywają się zawsze pod kierownictwem przewodniczącego Miejskiej Komisji Patronackiej. Przedstawicielstwo takie konieczne jest dla efektywnego prowadzenia i koncentracji pracy społeczno - politycznej zabrzan, oraz podtrzymania tradycji pochodzenia co związane jest szczególnie z pielęgnacją "Zbioru Stron Ojczystych", oraz utrzymania poczucia wspólnoty i więzi między zabrzanami żyjącymi w Niemczech, szczególnie poprzez uczestnictwo w organizowanych regularnie "Spotkaniach Zabrzan".

Od roku 1990 aktywność ta zasięgiem swym objęła również współpracę międzynarodowa i na bazie wspólnych korzeni ludzi związanych swym losem z Zabrzem, które stały się również pomostem między narodami polskim i niemieckim objęła ona także wymiany młodzieżowe, wspólną pracę oświatową, kulturalną itp. Wszystko to odbywa się na bazie obowiązujących Polskę i Niemcy układów międzypaństwowych.

Ten zespół, którego członkowie społecznie i wspólnie działają w interesie tego niegdyś niemieckiego miasta i jego mieszkańców, ponosi odpowiedzialność za prawidłowe funkcjonowanie patronatu i czuje się w szczególny sposób zobowiązany do utrzymania i pogłębiania poczucia przywiązania zabrzan do ich ojczystego miasta.

Członkami Komisji Przedstawicielskiej "Hindenburg OS" są obecnie: Inż. Dyplomowany Damian Spielvogel,
Mąż Zaufania Stron Ojczystych, który pełni również obowiązki Przewodniczącego Komisji Przedstawicielskiej "Hindenburg OS" oraz Federalnego Rzecznika Zabrzan.

Kontakt:
Dipl.-Ing. Damian Spielvogel
-Heimatkreisvertrauensmann-
c/o Landsmannschaft Schlesien e.V. Dollendorfer Str. 412
53639 Königswinter , Tel. 02244-9259290, Fax: 02244-9259290
E-Mail: Im.schlesien@t-online.de

Hans-Jürgen Zöllig, opiekun Kartoteki Stron Ojczystych. Kontakt: Hans-Jürgen Zöllig, Leiter der Hindenburger Heimatortskartei
Aktienstrasse 119
45359 Essen
Tel: 0201-675403

Helga Zöllig, opiekunka Zbioru Stron Ojczystych "Hindenburg OS wczoraj- Zabrze dzisiaj"
Kontakt:
Helga Zöllig, Betreuerin der Hindenburger Heimatsammlung
Kultur- und Erinnerungsstätte
Hindenburg OS gestern - Zabrze heute
Bismarckplatz 10
45128 Essen

Inni członkowie to:
- Marianne Mosler
- Heinz Meister
-Gerhard Kowaczek

Stronę internetową miasta Hindenburg OS prowadzi Erwin Czmiel, jej adres to
www.hindenburg-os.de

Z wszystkimi członkami Komisji skontaktować można się również pod adresem:
Stadt Essen
Stadtamt 15, Rathaus, Porscheplatz
45121 Essen

Opracował Damian Spielvogel
Z języka niemieckiego tłumaczył Andrzej Dutkiewicz