Niemiecki mundur górniczy na Górnym Ślasku

Zabrze i Śląsk

Aż do 1945 roku górnośląskie zagłębie węglowe było integralną częścią Niemiec. Od 1922 roku już bez części wschodniej, która w wyniku plebiscytu i powstań przypadła Polsce. Siłą rzeczy więc mundury naszych górników wzorowane były na niemieckich. Nawet wiele lat po wojnie, na polskim już Śląsku, w dalszym ciągu używano niemieckich mundurów, gdyż niewielu górników stać było na pokrycie kosztów uszycia nowego.

Jeszcze socjalistyczny bohater przodownictwa pracy, Wincenty Pstrowski, paradował w takim "Bergfrack", jak nazywano go w związku z wyraźnym podobieństwem do fraka. Wprowadzony w 1949 roku wzór munduru polskiego oparty został w swych głównych cechach również na tym niemieckim, co wynikało po prostu z tradycji.

Wizerunki górników w jednakowych strojach spotkać można już na ilustracjach średniowiecznych. Pierwsze prawdziwe uniformy górnicze pojawiają się w ówczesnym Królestwie Saksonii i innych terenach Niemiec w XVII wieku. W Saksonii do czarnej kurtki noszono białe spodnie i zielone czako.

Obecnie znane mundury w jednolitym, czarnym kolorze, przyjęły się w Prusach, a więc i na Śląsku po roku 1800. Wzór i zasady ich noszenia wielokrotnie regulowano. Najbardziej znanym zarządzeniem było "Die Uniformen der Beamten der Preußischen Staats-, Berg-, Hütten- und Salinenverwaltung", Allerhöchster Erlaß v. 15.1.1890. (Uniformy urzędników państwowych, górniczych i hutniczych. Zarządzenie cesarskie z dnia 15. 01. 1890 r.)

Górnicze nakrycia głowy. Pierwsze z prawej czako z Saksoni. Piąte z prawej czako z kopalni państwowej z małym wzorem orła
Górnicze nakrycia głowy. Pierwsze z prawej czako z Saksoni. Piąte z prawej czako z kopalni państwowej z małym wzorem orła.

Regulowało ono kwestię munduru w kopalniach państwowych, kopalnie prywatne natomiast miały prawo ustalać swoje własne wzory według tradycji górniczej. Zatrudnieni w kopalniach państwowych i ich administracji urzędnicy i dozór nosili na czako pruskiego orła. Zwykli górnicy i wszyscy pracownicy kopalń prywatnych - tylko górnicze młotki.

Dla porównania; z lewej mundur z kopalni prywatnej, w środku zdjęcie sztygara w mundurze 'państwowym', z prawej powojenny polski mundur sztygara
Dla porównania; z lewej mundur z kopalni prywatnej, w środku zdjęcie sztygara w mundurze 'państwowym', z prawej powojenny polski mundur sztygara

Guziki munduru "państwowego" zaopatrzone były, oprócz młotków, w koronę. Uczniowie i urzędnicy biurowi - zamiast czako - nosili czapkę z daszkiem.

Górnicze nakrycia głowy, od lewej: czako górnika (Prusy), czako sztygara (Prusy przed rokiem 1934), czako sztygara (Polska od roku 1949), czapka ucznia szkoły górniczej (Prusy).
Górnicze nakrycia głowy, od lewej: czako górnika (Prusy), czako sztygara (Prusy przed rokiem 1934), czako sztygara (Polska od roku 1949), czapka ucznia szkoły górniczej (Prusy).

Szukaj

Menu

Dobrze wiedzieć

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć

Zabrze moje miasto
Pomysł i realizacja: Ryszard Kipias, Dariusz Guz i Andrzej Dutkiewicz
KONTAKT