Na zdjęciach 1 do 3 przedstawiony jest: Regulamin Pracy dla: Królewskiej Kopalni Węgla Kamiennego "Królowa Luiza" koło Zabrza, wydany w Katowicach (O. S. oznacza Oberschlesien-Górny Sląsk) w drukarni braci Böhm w 1905 roku, jak czytamy na okładce regulaminu.

Treść regulaminu.

I. Postanowienia ogólne.
II. Przyjmowanie i zwalnianie z pracy.
III. Czas pracy i przerwy.
IV. Wynagrodzenie a. Ustalenie zarobku i odbiór robót. b. Obliczenie i wypłata zarobku.
V. Regulamin zakładu: Zachowanie się pracowników na terenie zakładu oraz pracowników niepełnoletnich również poza terenem zakładu.
VI. Postanowienia o karach
VII. Stopnie robotnicze (funkcje)
VIII. Postanowienia końcowe i przejściowe.

Obwieszczenie
(Gdzie mowa o tym, że młodociani do 14 roku życia nie będą zatrudniani, do 16 roku życia tylko na powierzchni, kobiet do pracy na kopalni nie przyjmuje się.)

A tu dla porównania, jakże podobny w formie i treści, a nawet w nakazowo-rozporządzającym tonie, socjalistyczny już bo z 1964r "Regulamin pracy dla robotników zatrudnionych w kopalniach węgla", obowiązujący we wszystkich kopalniach.

Na ostatniej stronie widoczne są imiona urzędników którzy potwierdzają postanowienia o kasie zapomogowej dla robotników. W regulaminie znajduje się również statut przedstawicielstwa (komitetu) robotniczego kopalni. Pod wszystkimi postanowieniami podpisani są (w październiku 1905r.) z ramienia II Królewskiej Inpekcji Górniczej, urzędnik o nazwisku Salzbrun, oraz z Królewskiego Głównego Urzędu Górniczego, w zastępstwie podpisał urzędnik Ziemann.

Kopertówki - koperty, do których wkładano wcześniej odliczoną kwotę wypłaty. Na wydrukowanych kopertach innych dla każdego zakładu zapisane było między innymi: nazwisko, imię, rok urodzenia pracownika, miesiąc wypłaty, kwota wypłaty. Kopertówki odbierane były w kasie zakładu. Pierwsza z lewej to koperta wypłaty zaliczki w wysokości 60 M w miesiącu październiku 1931r - za pracę w Kopalni Königin-Luise (Królowa Luisa), która należała w tym czasie do spółki Preussag. Pozostałe kopertówki pochodzą z Kopalni Hedwigwunsch (Jadwiga). W maju 1919r. wypłata wynosiła 123,47 M, w marcu 1914r. kwota zaliczki wyniosła 49,81 M, w listopadzie 1936r. wyplata zaliczki w kwocie 68 M.

     

Praca w przodku na ścianie taki tytuł nadał Paweł Steller drzeworytowi wykonanemu w 1930r. widocznemu na skanie. Paweł Steller (1895-1974). Od roku 1925 zamieszkuje i pracuje w Katowicach, z przerwą na czas II wojny światowej, który spędził w Beskidach oraz 20 miesiącami spędzonymi po wojnie w obozie 503 za Nowosybirskiem. Jest autorem prac wykonanych różnymi technikami (drzeworyt, rysunek, linoryt, litografia, techniki metalowe, pastel, olej, akwarela). Zaprojektował witraże i polichromię do kościoła w Pielgrzymowicach. Zajmował się również grafiką książkową i ekslibrisem. Na potrzeby wojska opracowywał mapy topograficzne (1915 - 1924) . Zmarł w Katowicach w 1974r.

W kolejnej "gablocie" naszego muzeum prezentujemy za pomocą zachowanych dokumentów pracy, historię życia zawodowego urodzonego dnia 30 października 1896r. w Zaborzu górnika - rębacza o imieniu Serafim Kisch. Z czterech historycznych dokumentów prezentowanych poniżej wynika że górnik ten w ciągu 21 lat sześciokrotnie zmieniał miejsce pracy (kopalnię)

Na kop. Schlesiengrube (Chropaczów) pracował od czerwca 1915 do kwietnia 1916.
Na kop. Gräfin-Johanna-Schacht (Bytom) od wrzesnia do października 1916.
Na kop. Königin-Luise-Grube (kop. Zabrze) od grudnia 1916 do grudnia 1917.
Na kop. Knurów od stycznia 1918 do marca 1919.
Na kop. Gliwice od kwietnia 1919 do lipca 1919
Na kop. ?? od sierpnia 1919 do września 1919
Na kop. Gliwice (ponownie) od października 1919 do grudnia 1922 po czym zarejestrowany był jeszcze jako chory do kwietnia 1922.

Następnie występuje przerwa w zapisach i ostatnia notatka mówi, że rębacz Kisch pracował..... na kop. Delbrückschachte (Makoszowy) od listopada 1926 do grudnia 1926.

Na tym urywają się urzędowe dane o zatrudnieniu.

Tak częste zmiany pracy nie były wówczas w górnośląskim przemyśle rzadkością i wynikały z kilku powodów. Zmiana zakładu lub opuszczanie dni pracy były często formą protestu przeciwko często niegodziwym warunkom pracy i zarobkom na kopalniach górnośląskich, które były mniejsze niż w innych zagłębiach węglowych Niemiec. Na skutek sporów narodowościowych później utworzyły się tutaj skuteczne związki zawodowe.

Wiele kopalń dysponowało tak zwanymi Domami Kawalera gdzie mogli zamieszkać pracownicy nie posiadający rodziny, co rozwiązywało problem dachu nad głową w przypadku kolejnych przenosin. W kwaterach tych panowała najczęściej wojskowa prawie dyscyplina i surowy regulamin.

Wcześniej wielu górników, lub ich rodziny posiadały jeszcze gospodarstwa rolne i często przerywano pracę gdy w gospodarstwie potrzebowano dodatkowej pary rąk.

Prezentowane dokumenty to:

1. Książeczka opłat emerytalnych (Quittungsbuch der Knappschaft) - okładka i strona gdzie z lewej odnotowano nazwy poszczególnych kopalń, następnie okres zatrudnienia, zaszeregowanie opłat i podpis kasjera.
2. Książeczka pracy (Abker-Buch)- okładka i strony z rubrykami od lewej: Nazwa kopalni,na powierzchni od dnia-, pod ziemią od dnia-, pierwszy dzień pracy, ostatni dzień pracy, po ostatnim dniu pracy chory do-, następne trzy rubryki to opłaty ubezpieczen renty inwalidzkiej, kasy chorych i emerytalnej do dnia- . Następna rubryka to adnotacja o stanowisku pracy (Häuer-rębacz), o wykorzystanym urlopie i ostatnia; potwierdzenie administracji. Na górze biura meldunkowego kop. Gliwice, na dole trzeciej ispekcji górniczej Zaborze.
3. Swiadectwo pracy z kopalni Królowa Luiza (kop. Zabrze) z danymi osobowymi, potwierdzeniem opłat ubezpieczeniowych, okresem zatrudnienia i bardzo ładną pieczątką o treści: Biuro meldunkowe kopalni węgla kamiennego Królowa Luiza w Zaborzu.
4. Swiadectwo pracy z kopalni Gliwice o identycznej treści, bez pieczątki.