Zabrze Biskupice - dworzec

Dzielnice Zabrza

Biskupicki dworzec powstanie swoje zawdzięcza berlińskiemu przemysłowcowi Albertowi Borsig, który od 1854 roku po wydzierżawieniu od hrabiego von Ballestrem pól górniczych i wykupieniu gruntów od gminy, przystąpił do budowy wielkiego kompleksu górniczo - hutniczego nazwanego później "Borsigwerk".

27 października 1872 Zakłady Borsiga otrzymały połączenie kolejowe normalnotorowe wraz z otwarciem przez Oberschlesische Eisenbahn AG linii Królewska Huta-Bytom-Biskupice-Gliwice. Jest to również data oddania do użytku dworca kolejowego usytuowanego na północ od nich, na terenie nazywanym przez miejscową ludność "żydowiną". Otrzymał on oczywiście nazwę "Borsigwerk". W tym samym roku uruchomiono też borsigowską stalownię, a wieś Biskupice liczyła sobie ok. 6000 mieszkańców.

Drugim otwartym w tym samym czasie był leżący na tej samej linii dworzec Zabrze-Północ (Ludwigsglück) położony w pobliżu kopalni "Ludwik".

Niestety oba dworce znajdowały się w sporej odległości od najbliższych osiedli co utrudniało ich mieszkańcom korzystanie z dobrodziejstw kolei.

Dworzec Borsigwerk przeznaczony był do obsługi bardzo intensywnego ruchu towarowego i skromniejszego osobowego. Ilość przewozów osobowych nie była początkowo zbyt duża gdyż większość zatrudnionych w zakładach Borsiga mieszkała na miejscu w wybudowanej dla nich koloni robotniczej "na Borsigwerku", którą zamieszkiwało ok. 2800 pracowników. Jej budowę rozpoczęto w 1867 roku.

Budynek dworca zaprojektowano w typowym dla Górnego Śląska stylu, z czerwonej cegły, z elementami architektury gotyckiej i spadzistym dachem. Wybudowano go symetrycznie, z dwukondygnacyjną częścią środkową i dwoma niższymi skrzydłami, przy czym wyższe skrzydło wschodnie odbiega stylistycznie od reszty budynku i dobudowano je później, po roku 1900. Wejście główne umieszczono po północnej stronie w środkowej części. Na fasadzie budynku zauważymy wiele elementów ozdobnych. Cześć centralna posiada po obu stronach na szczycie ozdobne neogotyckie okrągłe okna w formie czterolistnej koniczyny, pod nimi zaś podwójne okna rozdzielone półkolumną. Pod dachem wzdłuż całego budynku ułożono ceglaną arkaturę, widoczne są także gzymsy i ceglane półkolumny.


Fragment pocztówki z pierwszych lat XX wieku. Dworzec jeszcze bez wspomnianej dobudówki.

W środkowym budynku na parterze znajdowały się poczekalnia, kasy i toalety. Na piętrze niegdyś kolejarskie mieszkania, ale z czasem zamieniono je na biura. W dwóch skrzydłach zaś pomieszczenia magazynowe, gospodarcze oraz biura. Obok znajduje się jeszcze mały magazynek, w którym pierwotnie znajdowały się dworcowe toalety.

Na starej pocztówce z okresu międzywojennego widzimy, że budynek dworcowy znajduje się na wspólnym poziomie z jego peronami. Później tory przeniesiono na nasypy kolejowe i umieszczono wyżej. Być może w wyniku działalności górniczej nastąpiło tu zapadnięcie się terenu, na co może wskazywać zabezpieczenie budynku kotwiami widocznymi na jego fasadzie.


Budynek z dobudowanym skrzydłem. W tle zakłady Borsiga i zniszczony już "Dom kawalera".

Obecnie budynek usytuowany dość nietypowo względem czterech peronów stacji, bo poniżej ich poziomu. Kanty peronów znajdują się na wysokości mniej więcej pierwszej kondygnacji dworca i jest on znacznie przez nie przysłonięty.

W bezpośrednim sąsiedztwie dworca znajdował się niegdyś szyb wentylacyjny

Głównym dojściem do stacji jest prowadząca między torami droga o długości około 400 metrów odgałęziająca się od ulicy Ziemskiej (Bergwerkstrasse) przy przejeździe kolejowym. Dochodząc do dworca znajdujemy się w wąwozie pomiędzy peronami stacji. Po stronie północnej schodami wejść można na perony 3 i 4, po południowej na perony 1 i 2.

Dworzec nie posiadał przejść podziemnych ani kładek. Na odleglejsze perony przechodziło się po prostu w wyznaczonych miejscach przez tory. Ulica Ziemska była niegdyś gęściej zabudowana, a z 19 stojących na niej domów w 1938 roku 18 należało do kolei i zamieszkiwali w niej jej pracownicy. Świadczy to o natężeniu pracy na dworcu Borsigwerk i o jego znaczeniu dla okolicznego przemysłu. Od maja 1880 pociągi rozpoczęły kursować na nowo otwartym odcinku Pyskowice - Borsigwerk. Na tej linii leżał również dworzec w Mikulczycach. Dworzec Borsigwerk stał się od 1895 roku punktem stycznym z koleją wąskotorową. W październiku 1899 osiągnęły go tory linii towarowej z Rudy Chebzia.

Okres, w którym dworzec Borsigwerk nabrał wyjątkowego znaczenia dla przewozów towarowych regionu a nawet całych Niemiec rozpoczął się od roku 1922, gdy stał on się dworcem granicznym i celnym na nowo wytyczonej granicy Polsko - Niemieckiej. Gmina Biskupice liczyły sobie już ponad 17 tyś. mieszkańców. Tu spotykały się najważniejsze linie kolejowe prowadzące z Wrocławia, Opola i Kamieńca Ząbkowickiego. W dalszym swym przebiegu, Chebzie (Morgenroth) - Katowice - Mysłowice, linia ta była główną osią transportu największego regionu przemysłowego przedwojennej Polski; wschodniego Górnego Śląska. Graniczny ruch kolejowy uregulowała polsko - niemiecka umowa o Górnym Śląsku, w której mowa jest również o utrzymaniu granicznych mostów kolejowych. Jeden z nich, murowany na rzece Bytomce, znajdował się na szlaku towarowym Borsigwerk - Chebzie. Za utrzymanie go odpowiadała strona polska. Przez biskupicki dworzec przewożono do Polski towary z całego terenu Niemiec, w tym z portów morskich Bremy, Hamburga i Szczecina.

Szukaj

Menu

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć