Zabrze Mikulczyce

Mikulczycki dworzec

Mikulczyce, do 1 kwietnia 1951 roku samodzielna gmina w powiecie bytomskim, otrzymały swój pierwszy przystanek kolejowy stosunkowo późno. Otwarto go 15 lutego 1906 roku, to jest aż w 26 lat po ukończeniu przebiegającego przez gminę odcinka linii kolejowej Opole-Pyskowice-Biskupice. Był on ostatnim otwartym fragmentem linii Wrocław-Bytom. Mikulczyce liczyły sobie wówczas ok. 10 000 mieszkańców. W miarę narastania ruchu przystanek rozbudowywano. Ten pierwszy stał bliżej centrum gminy i usytuowany był po północnej stronie torowiska.

W latach 1927-28 wybudowany nowy budynek dworcowy przy obecnej ulicy Zwrotniczej i przeniesiono tam stację. Budowla w stylu modernistycznym otwarta została 7 października 1928 roku.

Tego dnia uruchomiono również nową linię kolejową Mikulczyce-Brynek. Budynek posiadał trzy kondygnacje. Na parterze dworca mieściły się poczekalnia, kasy oraz wejście do podziemnego przejścia. Na piętrach urządzono mieszkania służbowe. Wejście do dworcowej części umieszczono w prawej części budynku. Z lewej strony znajdowały się drzwi klatki schodowej prowadzącej do mieszkań. Do podziemnego przejścia wchodziło się z parteru na poziomie ulicy, gdyż dworzec stał z boku nasypu, poniżej przebiegających nad nim torów. Na dwa perony dworca przechodziło się, więc z tunelu chodami w górę i stojąc na peronie ogarnąć można było wzrokiem cały budynek. W sąsiedztwie dworca znajdowała się również nastawnia.

Wejścia na perony posiadały duże zadaszenia. Na peronach znajdowały się wiaty z ławkami i klomby z kwiatami. W nocy perony oświetlone były latarniami. Dla ruchu kolejowego posiadał on większe znaczenie niż dworzec Zabrze w centrum, gdyż była to stacja węzłowa. Na dworcu znajdowała się niegdyś nawet restauracja, którą pod koniec lat trzydziestych prowadził Edward Wieczorek. Telefonicznie dworzec osiągalny był poprzez centralę w pobliskim Zabrzu pod numerem 2035.

Zatrudnieni na mikulczyckiej kolei mieszkali na dworcu i w sąsiadujących budynkach na ul: Dworcowej (Bahnhofstrasse) pod numerami 1, 2 i 8. Budynki te były własnością kolei (Deutsche Reichsbahn). Przy ulicy Abwehrstrasse 1 znajdował się również budynek kolejowy zamieszkiwany wyłącznie przez pracowników kolei i ich rodziny. Najwyższymi rangą kolejarzami był w roku 1939 w Mikulczycach inspektorzy kolejowi Karl Zemma i Adolf Aue. Jeden z nich był zapewne naczelnikiem stacji lub zawiadowcą. W sumie w mieszkaniach służbowych zamieszkiwało w gminie 22 pracowników kolei z rodzinami, przy czym przy ulicy Dworcowej mieszkali ci wyżsi rangą.

Do ożywienia ruchu na dworcu przyczyniło się zapewne otwarcie linii tramwajowej Mikulczyce -Zabrze. Linię numer 3 otwarto dzięki staraniom miasta Zabrze (Hindenburg O.S.) w dniu 04.07.1934 roku. Dnia 23.03.1936 przekazano ją do eksploatacji firmie "Verkehrsbetriebe Oberschlesien A.G." ("Górnośląski Zakład Komunikacyjny S.A."). Pozwoliło to na bezpośredni przejazd między dworcami Zabrze, Zabrze-Północ i Mikulczyce. Po stopniowym przedłużaniu linii do kopalni "Guido" i dworca Zabrze-Południe (23.02.1936r) i do dzielnicy Makoszowy (1.05.1952r) uzyskano bezpośrednie połączenie tramwajowe między pięcioma dworcami kolejowymi; Mikulczyce, Zabrze-Północ, Zabrze, Zabrze-Południe, Makoszowy. Dworzec przetrwał wojnę bez uszczerbku i od 1945 roku służył Polskim Kolejom Państwowym.

W czasach Polski Ludowej, gdy wydobycie węgla było jednym z głównych środków utrzymania kraju na dworcu znajdował się czynny przez trzy godziny w trzech dniach tygodnia "Punkt rekrutacyjno-informacyjny przy zasadniczej szkoły górniczej", a na murze wisiała odpowiednia tabliczka.

Stacją węzłową były Mikulczyce aż do września roku 1994 kiedy to wstrzymano ruch pasażerski na linii Zabrze-Mikulczyce -Tworóg Brynek. Po tym fakcie zmalało znacznie znaczenie tej stacji dla komunikacji regionu. W pięć lat później wstrzymano tam również ruch towarowy tej relacji.

Ostatecznym ciosem dla stacji było zamknięcie dla przewozów osobowych części linii Bytom-Wrocław Główny na odcinku Zabrze Biskupice - Pyskowice, przy którym znajdowała się stacja, w dniu 1 czerwca 1996 roku. Ruch towarowy wstrzymano w trzy lata później.

Zamknięta od tego momentu stacja i budynek dworca ulegały systematycznej dewastacji. Zniknęły wiaty na peronach oraz zadaszenia przy wyjściach z tunelu. Perony zarosły trawą i dziś (2007) widoczne są już tylko ich resztki. Ostatnimi czynnymi torami były bocznica do zakładów "Bumar" i uruchomiony ponownie po zamknięciu w 1999 roku dla ruchu towarowego tor wykupiony przez kopalnię piasku "Kotlarnia", która obecnie wciąż go używa. Po zamknięciu stacji i dworca służbowa część budynku została opuszczona i niszczała. Zamieszkane są do dziś mieszkania na piętrze. Wkrótce zamurowano wszystkie otwory pozwalające wejść do budynku, a przejście podziemne i tak już częściowo zawalone zasypano.

Jak budynek i opuszczony dworzec wyglądały w roku 2003 zobaczyć można na niżej zamieszczonych zdjęciach.

Budynek od strony ulicy. W głębi po lewej widoczne wyjścia z tunelu na perony.
Budynek od strony ulicy. W głębi po lewej widoczne wyjścia z tunelu na perony

Hala główna.
Hala główna

Hala główna. Interesujące rozwiązanie z kolumnami.
Hala główna. Interesujące rozwiązanie z kolumnami

Budynek od strony torów. Z lewej wyjście z tunelu na peron.
Budynek od strony torów. Z lewej wyjście z tunelu na peron

Widoczne jeszcze krawędzi peronu, szczątki wiat i słupy latarń.
Widoczne jeszcze krawędzi peronu, szczątki wiat i słupy latarń

Budynek nastawni.
Budynek nastawni

Nazwy dworca.

do 19 grudnia 1935 - Mikultschütz

do 1945 roku - Klausberg

do 1 kwietnia 1951 - Mikulczyce

po 1 kwietnia 1951 - Zabrze-Mikulczyce

Linia Bytom-Pyskowice (Bytom-Wrocław)

Jej historia rozpoczyna się w 1842 roku, kiedy to uruchomiono pierwszy odcinek linii z Wrocławia do Oławy. Była to pierwsza linia kolejowa leżąca na terenie obecnej Polski!!!

Odcinek Pyskowice - Zabrze Biskupice przez Mikulczyce otwarto 15 maja 1880 roku. Początkowo była to linia jednotorowa. Według rozkładu jazdy Deutsche Reichsbahn z 1944 roku pociągi kursujące między Bytomiem a Pyskowicami zatrzymywały się na przystankach Pyskowice (Peiskretscham) -Czekanów (Schakanau) - Mikulczyce (Klausberg) - Biskupice (Borsigwerk) - Bobrek (Bobrek) - Bytom (Beuthen). Odcinek o długości 23 km pokonywany był w czasie niecałych 40 minut. Na linii kursowało po 10 pociągów w jednym jak i drugim kierunku, prowadząc wagony drugiej i trzeciej klasy. Pierwszy pociąg z Bytomia wyjeżdżał o godz. 0: 35, ostatni o 22:45. W odwrotnym kierunku były to odpowiednio godziny 4: 26 i 0:22.

Fragment rozkładu jazdy Deutsche Reichsbahn z roku 1944. Linia Bytom-Pyskowice przez Mikulczyce (Klausberg) w dolnej części arkusza. Fragment rozkładu jazdy Deutsche Reichsbahn z roku 1944. Linia Bytom-Pyskowice przez Mikulczyce (Klausberg) w dolnej części arkusza.

Po przejęciu linii przez PKP przybyło na niej przystanków. Pociąg zatrzymywał się na stacjach Pyskowice - Bezchlebie - Czekanów Śląski - Czekanów Wieś - Zabrze Mikulczyce - Zabrze Biskupice - Bytom Bobrek - Bytom. Trasę pokonywało się planowo w 42 minuty. Linią tą przejeżdżało np.: w roku 1964 dziewięć pociągów w każdym kierunku, w tym jeden tylko w miesiącach letnich i wyłącznie w dni świąteczne.

Rozkład jazdy PKP z roku 1964 dla linii Bytom-Brynek i Bytom-Pyskowice
Rozkład jazdy PKP z roku 1964 dla linii Bytom-Brynek i Bytom-Pyskowice

PKP zelektryfikowało całą linię Wrocław -Bytom, przy czym 17-sto kilometrowy odcinek Mikulczycki (Pyskowice-Zabrze Biskupice) gotowy był 31 grudnia 1979 roku.
Dnia 1 czerwca 1996 roku odcinek Pyskowice-Zabrze Biskupice zamknięto dla ruchu osobowego. Ruch towarowy wstrzymano prawdopodobnie w czerwcu 1999. Z końcem roku 2001 zlikwidowano trakcję elektryczną, po czym linię rozebrano. Zrobiono to w dwadzieścia lat po zelektryfikowaniu linii! W kręgach specjalistów uważa się tą decyzję za skandal. Linia ta, wraz z linią Zabrze Mikulczyce-Tworóg Brynek była jedyną alternatywą dla ruchu pociągów z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w kierunkach północnym i zachodnim w przypadku nieprzejezdności węzłów kolejowych Gliwice lub Tarnowskie Góry.

Linia Mikulczyce-Brynek

Uruchomienie tej linii dnia 7 października 1928 roku odbyło się wraz z przekazaniem do użytku nowego dworca kolejowego w Mikulczycach. Budowę tego połączenia planowano już przed pierwszą wojną światową, stacja końcowa znajdować miała się w Tarnowskich Górach. To miasto znalazło się po 1922 roku jednak w Polsce, ale linię wybudowano tyle, że do Brynku. Była to linia jednotorowa o długości ok. 21, 5 km.

W rozkładzie jazdy z 1944 roku czytamy, że pociągi kursowały z Bytomia (Beuthen) przez Bobrek (Bobrek), Biskupice (Borsigwerk), Mikulczyce (Klausberg), Wieszową (Randsdorf), Kamieniec (Dramastein), Zbrosławice (Dramatal), Miedary (Larischhof) do Brynku (Brunneck), później Tworóg Brynek.

Fragment rozkładu jazdy Deutsche Reichsbahn z roku 1944. Linia Mikulczyce - Brynek.
Fragment rozkładu jazdy Deutsche Reichsbahn z roku 1944. Linia Mikulczyce - Brynek

Z Bytomia do Brynku przez Mikulczyce wyjeżdżało sześć pociągów dziennie. Pierwszy o godz. 0:20, ostatni o godz. 18:55. W odwrotnym kierunku jeździło też sześć, pierwszy o godz. 4:01, ostatni o 20:10. Podróż trwała niecałą godzinę. Pociągi prowadziły wagony drugiej i trzeciej klasy.

Polskie Koleje Państwowe po przejęciu tej linii w 1945 roku kontynuowały przewozy osobowe między Bytomiem a Brynkiem. Ilość przystanków pozostała niezmieniona. Zmniejszyła się liczba połączeń. Na linii jeździło według rozkładu jazdy z 1964 roku po pięć pociągów w każdą stronę. Z Bytomia pierwszy o godz. 7:29, ostatni o 23:25. Z Brynku odpowiednio 4:38 i 19:50.

Rozkład jazdy PKP z roku 1964 dla linii Bytom-Brynek i Bytom-Pyskowice

Godziny odjazdu pociągów wskazywały wyraźnie na fakt, iż w tym okresie wielu ludzi dojeżdżało z Brynku do Bytomia lub Zabrza do pracy. W latach 1981-82 położono między Mikulczycami a Brynkiem drugi tor i odcinek zelektryfikowano. Ten rozkwit linii nie trwał długo.

W późniejszych latach zaprzestano bezpośrednich przewozów z Bytomia do Brynku. W odwrotnym kierunku z Brynku do Bytomia ostał się już tylko jeden pociąg, który ze stacji wówczas już Tworóg - Brynek, po połączeniu miejscowości, odjeżdżał o godz. 6:43 według rozkładu jazdy z 1981 roku. Podróżujący między tymi stacjami musieli więc przesiadać się w Mikulczycach i korzystać z pociągów relacji Bytom-Pyskowice. Nie było już wagonów pierwszej klasy gdyż linię obsługiwały jednostki elektryczne.

Z biegiem czasu ograniczano częstotliwość ruchu pociągów na linii. W rozkładzie jazdy z 1990 odnajdziemy jeszcze bezpośrednie połączenie z Brynku do Bytomia, ale z Brynku do Mikulczyc kursowały cztery pociągi dziennie (w tym jeden do Bytomia), a w odwrotnym kierunku już tylko trzy. W dniu 25 września 1994 roku wstrzymano na linii przewozy osobowe. Przewozy towarowe wstrzymano ostatecznie 30 maja 1999 roku.

Wkrótce po tym zdementowano trakcję elektryczną i jeden tor. W roku 2003 linię ostatecznie rozebrano.


www.zabrze.aplus.pl - historia, zdjęcia, pocztówki

Szukaj

Menu

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć

Dobrze wiedzieć

Losowe zdjęcie

Zobacz również

Dobrze wiedzieć

Wirtualne muzeum

Dobrze wiedzieć

Dobrze wiedzieć

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć

Losowe zdjęcie

Dobrze wiedzieć

Losowe zdjęcie