Pieniądzem zastępczym nazywamy zastępcze środki płatnicze, których zadaniem jest złagodzenie niedoboru emitowanych przez państwo banknotów i monet, który występuje najczęściej w czasie wojny lub innych czasów kryzysu na skutek wzmożonego gromadzenia ich przez dotkniętą ową sytuacją ludność, oraz zwiększonego zapotrzebowania na wszelakie metale (monety).

Emitowane przez władze gmin i miast, ważne były najczęściej tylko na ich terenie. Często potwierdzane przez przystawienie urzędowej pieczęci wydającej je jednostki administracyjnej, zawierały przeważnie motywy zaczerpnięte z terenu gdzie służyły lub z okazji z jakiej je wydano.

Ważność swą zachowywały tylko do czasu określonego przez wydawcę.

Na terenie Zabrza i okolic pieniądz zastępczy, nazywany również namiastkowym (Notgeld, Ersatzgeld), lub wojennym (Kriegsgeld) wydawany był w największych ilościach w czasie I i II wojny światowej oraz w czasach wielkiego kryzysu i hiperinflacji w latach 20-stych poprzedniego wieku, posiadał najczęściej wartość marki i feniga.

Pieniądze te, choć nie były oficjalnym środkiem płatniczym, tolerowane były przez państwo w sytuacji kiedy ono samo nie było wstanie temu problemowi zaradzić.

Kres wydawaniu tych środków płatniczych w państwie niemieckim, a więc również na terenie większej części obecnego obszaru Zabrza położyło zarządzenie o pieniądzach zastępczych z dnia 30.11.1931 podpisane przez ministra finansów Rzeszy (niemieckiej) H.Dietricha.

zobacz eksponaty »